Ticari taşımacılık alanında faaliyet gösteren sürücüler için mesleki yeterlilik kadar, psikolojik ve fiziksel uygunluk da büyük önem taşır. Bu nedenle yasal düzenlemelerle birlikte, şöförlerin ticari faaliyet yürütebilmesi için psikoteknik belgesi almaları zorunlu kılınmıştır. Bu belge, sürücülerin psikolojik, zihinsel ve motor becerilerinin mesleki standartlara uygun olduğunu belgelendiren resmi bir yeterlilik dokümanıdır.
Şöförlüğü bir meslek olarak icra eden bireylerin, özellikle uzun yol, yolcu ve yük taşımacılığı gibi görevlerde yüksek dikkat, kriz yönetimi ve fizyolojik dayanıklılık sergilemeleri gerekir. Psikoteknik belgesi bu yeterliliği ortaya koyar ve trafikte riskin azaltılmasına katkı sağlar. Trafik kazalarının çok büyük bölümü insan hatasından kaynaklandığı için bu tür değerlendirmeler yasal bir zorunluluk haline gelmiştir.
Psikoteknik Belgesi Nasıl Alınır?
Psikoteknik belgesi almak isteyen sürücüler, T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlara başvuru yaparak psikoteknik testine katılmalıdır. Şu adımlar izlenir:
1. Yetkili kuruluşa ehliyet, kimlik ve varsa ceza tutanağı ile birlikte başvuru yapılır.
2. Psikolog eşliğinde bilgisayar destekli simülasyon testine girilir (süre: 1 - 1,5 saat).
3. Test sonucunda psikolog değerlendirme raporu düzenler.
4. İlgili belgeyle psikiyatri uzmanına muayene olunur.
5. Tüm belgeler onaylandıktan sonra e-Devlet üzerinden psikoteknik belgesine erişim sağlanır.
Bu belgenin geçerlilik süresi 5 yıl olup, süre sonunda psikoteknik yenileme işlemleri yapılmalıdır. Süre dolduğunda sürücüler yeniden teste tabi tutulur ve uygunluk tekrar değerlendirilir.
Psikoteknik Belgesinin Amacı Nedir?
Bu belgenin asıl amacı, ticari sürücülerin zorlu yol şartlarına ve mesleki baskıya karşı dayanıklı olup olmadığını tespit etmektir. Şöyle ki;
• Trafikte uzun saatler geçiren sürücüler zamanla dikkat dağınıklığı ve mental yorgunluk yaşar.
• Özellikle tehlikeli madde taşıyan ya da yolcu sorumluluğu bulunan şöförlerin ani refleks, karar verme ve dikkat dağılması gibi durumları kontrol altına alabilmesi gerekir.
• Psikoteknik testleri bu yeterliliği bilimsel yöntemlerle saptar.
Psikoteknik Testi Hangi Yetenekleri Ölçer?
Psikoteknik değerlendirme sırasında hem zihinsel hem de psikomotor beceriler test edilir. Bunlar arasında:
Zihinsel yetenekler:
• Dikkat toplama
• Anlama ve muhakeme
• Hız ve mesafe algısı
• Görsel süreklilik
• Geniş görüş alanında uyaran algılama
Psikomotor beceriler:
• Tepki verme hızı
• Koordinasyon yeteneği
• El-göz uyumu
• Denge ve refleks kontrolü
Bu testler sonucunda yeterli bulunmayan sürücüler mesleki faaliyetlerine devam edemez ya da yeni değerlendirmeye tabi tutulur.
Psikoteknik Belgesi Nereden Alınır?
Belge almak isteyenler, İl Sağlık Müdürlüğü tarafından onaylı ve T.C. Sağlık Bakanlığı'na bağlı çalışan yetkilendirilmiş kurumlara başvurmalıdır. Bu kurumlarda test ve psikiyatri muayenesi adımları gerçekleştirildikten sonra belge e-Devlet'e işlenmektedir.
Gerekli Belgeler Nelerdir?
Psikoteknik belgesi başvurusu için aşağıdaki evraklar talep edilir:
• Ehliyet asıl ve fotokopisi
• Kimlik asıl ve fotokopisi
• Ceza tutanağı (varsa)
• 1 adet biyometrik fotoğraf
Tüm belgeler tamamlandıktan sonra test süreci başlatılır.
Psikoteknik Belgesi Kaç Günüde Alınır?
• Psikolog kontrolündeki test: 1-1.5 saat
• Psikiyatri uzmanı randevusu ve muayene: 3-5 iş günü
• E-devlet kaydı ve onay: 7-10 gün
Toplamda belge alma süreci yaklaşık 10-15 gün içinde tamamlanabilir. Ancak test sonucuna itiraz edilmesi durumunda süre uzayabilir. Bu durumda İl Sağlık Müdürlüğü yeni test için başka bir kuruma sevk yapar. Bu yeni test, müdürlüğün gözlemci ataması ile yapılır ve iki test sonucu arasında fark olursa ikinci (gözlemcili) test baz alınır.
Psikoteknik Belgesi Olmamanın Cezası Nedir?
2021 yılı itibariyle ticari taşımacılık yapan sürücüler için psikoteknik belgesi zorunlu hale getirilmiştir. Belgesiz olarak sürücülük yapan bireyler trafik kontrollerinde:
• Para cezasına
• Ehliyete geçici el koymaya
• Taşımacılık yetki belgesine ceza yazılmasına
maruz kalabilir.
Psikoteknik Belgesi Neden Önemlidir?
• Şoförlerin fizyolojik ve psikolojik uygunluk durumunu tespit eder.
• Trafik kazalarının önlenmesinde proaktif önlem sunar.
• Lojistik ve ulaştırma firmaları için nitelikli çalışan seçiminde ana kriterdir.
• Uzun yolculuk ve stresli yol şartlarına dayanıklı sürücülerle süreklilik sağlar.
Ayrıca, belgeye sahip olmak istihdam olanaklarını artırır; çünkü lojistik firmaları bu belgeyi talep eder.
Psikoteknik belgesi, sürücülerin hem kendi güvenliği hem de trafikteki diğer bireylerin emniyeti açısından hayati bir role sahiptir. Yalnızca yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda mesleki yeterliliğinizi ortaya koyan bir belgedir. Özellikle uzun yol şöförlüğü, tehlikeli madde taşımacılığı ve lojistik sektöründe aktif rol alan sürücüler için psikoteknik raporun zamanında alınması ve beş yılda bir yenilenmesi zorunludur.
Daha fazla bilgi almak ve uzman kurumlara ulaşmak için udybelgesi.com adresini ziyaret edebilirsiniz.
BU HABER HAKKINDA YAPILAN YORUMLAR